Çin Mitolojisinde Şeftali İmgesi, Ölümsüzlük ve Ütopya
Önceki gün bir Çin ütopyası örneği paylaşmıştım. Şeftali Ağaçları/Çiçekleri Kaynağı/Pınarı… Bu hikaye, neden şeftali ağaçları veya çiçekleri üzerine inşa edilmiştir diye sorulabilir. Bugünkü paylaşımla bunun kısa bir yanıtını veriyorum.
Aşağıdaki alıntı-metin, Çinlilerin ölümsüzlük simgesi şeftali ile ütopya arasında (ölümsüzlerin yaşadığı Kumlun Dağı, Fang Zeng Adaları vs.) çok sıkı bir bağ olduğunu gösteriyor. Hem ada tasviri, hem ölümsüzlerin toplandığı Kumlun Dağı hem de ölümsüzlük şeftalisinin son anda Sun adlı maymun tarafından yenerek tüketilmesi, ütopyanın/ölümsüzlüğün bir türlü gerçekleşmediğine, fakat insanları hep peşi sıra (onu elde etmek için) koşturacağını betimlemektedir. Daha geniş yorum ve inceleme özgün çalışmaya bırakılmıştır. Ancak aşağıdaki metni ilgili arkadaşların dikkatine sunuyorum.
Şeftali (Tao / tav)
“Çin’de neredeyse hiçbir ağaç veya meyve, şeftali kadar simgesel anlam içermez. Şeftali ağacından edinilen tahta kötü cinleri uzak tutar, çiçeğinin yapraklarıyla büyü yapılabilir ve Ölümsüzlük şeftalileri sadece bin (duruma göre üç veya dokuz bin) yılda bir olgunlaşırdı. Efsaneye göre şeftali ağacı, masal diyarı Kunlun Dağları’nın derinliklerinde, Xi-wang mu’nun bahçesindeydi. Ağacın meyve verdiği o ender günde, Tanrıça tüm Ölümsüzleri sarayına davet eder ve bir şölen düzenlerdi. Ancak 16. yüzyıla ait önemli Ming romanı ‘Batı’ya Yolculuk’ta (Xi-you j i) yazılana göre, bu harika meyve olgunlaşmadan önce Sun adlı maymun saraya gizlice girer ve toplanmış davetlilerin dehşet dolu bakışları altında, meyveleri koparır ve yer. Bunun sonucunda Sun bir ölümsüze dönüşür. [Böylece ölümsüzlük/ütopya gerçekleşmez].
Li Bo (70 1-762): Şeftali çiçeğinin yaprakları, gizlilik içinde, akıntıyla beraber Ölümlülerin dünyaları ve göklerinden farklı bir yere doğruı uzaklaşırlar. (Stephan Schumacher çevirisi).
Bu, Tao Yuanming (365-428) tarafından yazılmış ‘Şeftali Çiçeği Pınarının Öyküsü’ adlı ünlü kısa öyküye bir göndermedir. (R. Wilhelm’e göre ‘Şeftali Çiçekleri Ormanı’)
Basit bir balıkçı, kaynağı bir mağarada bulunan bir su akıntısını izler; bu mağaraya girer ve kendisini ansızın insanları mutluluk içinde yaşadığı başka bir dünyada bulur. Bu mağara, Hunan’ın batı bölgelerinde aranmıştır ve Güney Çin’ de yaşayan Han ırkından olmayan bir azınlık olan Zhuang’ların kutsal mekanı olarak tanımlanmıştır. Aynı bölgede yaşayan diğer bir azınlık olan Yaolara göre, on iki adet şeftali çiçeği mağarası vardır ve bunlar bu dünyaya ait olmayan, ölümden sonraki diğer hayata geçerken durulan, duraklardır. Ancak halk dilinde ‘şeftali çiçeği pınarı,’ vajina anlamında bir mecaz olarak kullanılır.
Şeftali çiçeği bir genç kızın güzel renklerinden söz edilirken kullanılır ancak, kandırılması kolay bir kadın için de kullanılabilir. ‘Yeşil şeftali çiçeği,’ aşıkların gizli buluşma yerleri anlamında bir mecazdır. ‘Şeftali çiçeği gözler,’ kadın rollerini oynayan oyuncuların nemli ve çekici gözleridir. Halk şiirinde, ‘bir damla şeftali çiçeği açık mavi giysiyi lekeler,’ bekaretin bozulmasını ifade eder. ‘Şeftali çiçeği kadar deli olmak,’ ergenlik çağındaki problemlerdir. ‘Şeftali çiçeği mağarası,’ tabut anlamında olabilir. ‘Üç Kral’lığın Romanı’ adlı eserde, üç kahraman Liu Bei, Zhang Fei ve Guan Yu’nun kardeşlik yemini ettikleri ‘Şeftali Bahçesi’ çok ünlüdür. Ayları simgeleyen bitkiler arasında şeftali, üç Çin ayını simgelemektedir. (Kaynak: W. Eberhard, Çin Simgeleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, s.283/284)
